Saygon’dan Kaçış

Saygon’da özellikle Reunification yani “Yeniden Birleşme” sarayının önünden geçerken yakın tarihin çok önemli olaylarından Vietnam savaşının pek bilinmeyen ama en hazin hikâyelerinden birini düşünmeden edemez insan.

30 Nisan 1975 sabahı 10.45’te bu sarayın kapısını yıkan tanklarla milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuş bir savaş bitmiştir.

Tarihe damgasını vurmuş Vietnam savaşında Saygon’un önemini anlamak için dönem tarihine kısaca bakmak gerekir.

1945 yılında Vietnam Demokratik Cumhuriyetinin kurulması sonrası ülkeyi yüzyıla yakın bir süre sömürmüş Fransa’ya karşı müthiş bir gerilla savaşı görürüz bu topraklarda. Fransızlardan kurtulan Vietnamlılar hemen ardından bir başka büyük güç Amerika’nın müdahalesi ve ülkeyi ikiye bölmesine de pabuç bırakmayacak ve aynı yöntemle direneceklerdir.

Rusya ve Çin destekli Kuzey Vietnam ile Amerika destekli Güney Vietnam arasındaki yaklaşık 2 milyon insanın öldüğü, Amerika’nın 60 bine yakın askerini kaybettiği kıyasıya savaş, özellikle 1970’lerde Amerika’da yaşanan sivil protestolar sonrası Amerika’nın istemeden de olsa yenilgiyi kabul edip bölgeden ayrılma kararıyla sona yaklaşır.

Kuzey Vietnam askerlerinin hızla Saygona doğru yaklaşması üzerine dönemin Amerikan Büyükelçisi Graham Martin’in televizyonda yaptığı, Amerika Güney Vietnam’ı asla yalnız bırakmayacak ve terk etmeyecek konuşmasından bir kaç saat sonra ironik bir şekilde tahliye kararı alınır. Hem de Büyükelçilik binasının bahçesinin ortasında bulunan, Fransızların diktiği 100 yıllık kocaman Hint Hurması ağacının kesilip bir helikopter pistine çevrilmesiyle başlar operasyon. Saygon şehri 29 Nisan’ı 30 Nisan’a bağlayan gece 18 saat boyunca dünya tarihinin en hazin tahliye operasyonlarından birine sahne olacaktır.

29 Nisanda Amerika’nın bölgede kalan 7. Donanmasına ait 11 amfibik destek gemisi, sahilden 31 kilometre uzakta Blue Ridge komuta gemisinden verilen emirle operasyona başlarlar. İki uçak gemisi Hancock ve Midway gemilerinden kalkan helikopterler yaklaşık 10 saatlik bir sürede dünyanın gelmiş geçmiş en büyük çaplı helikopterli tahliye operasyonunu gerçekleştirirler.

Her seferinde 50 kişilik Chinook tipi helikopterler 70 kişiyle, Jolly Green Giant tipi helikopterler 90′ ar kişiyle havalanır. Kimsenin yanına küçük bir çanta, ilaç ya da hayati ihtiyaçlarını içeren şeyler dışında bir şey almasına izin verilmez.

Operasyonun son saatlerinde de 7. Filonun gemileri o kadar çok insanla dolmuştur. Son helikopter pilotlarına artık insan getirmemeleri ve helikopterde bulunanları güvenli gördükleri yerlere bırakmaları ve helikopterleri imha etme emri verilmiştir. Hatta uçak gemilerinin güvertesinde yer açmak için Güney Vietnam ordusuna ait helikopterler denize atılır ki o anı belgeleyen fotoğraflar bu operasyonla ilgili en çok akılda kalanlardır.

Operation Frequent Wind ya da Türkçesiyle Sıkı Rüzgar Operasyonunda 1300 ü Amerikan vatandaşı olmak üzere 7 bin kişiden fazlası helikopterlerin oluşturduğu hava köprüsüyle bu gemilere taşınmıştır. Uçaklarla tahliye edilenlerle birlikte bu sayı 50 bini geçmiştir. Bu büyük tahliye ve öncesinde kaçanlarla birlikte Amerika’ya toplam göç edenlerin sayısı 138 bini bulmuştur.

Bu yüz milyonlarca dolara mal olan tahliye operasyonu sonrasında, Amerika’ya ulaştırılan 138 bin göçmen için ki yaklaşık 4 bini beşikleri uçak koltuklarına bağlanarak Amerika’ya gönderilen yetim bebeklerdir. Maliyeti milyarlarca dolara ulaşacak bir diğer operasyon New Life ve New Arrivals, yani Yeni Yaşam, Yeni Gelenler programı hayata geçirilecektir.

Bu tahliye operasyonun son saatlerinde Saygon düşer. Daha doğrusu Güney Komutanı General Duong Van Minh daha fazla kan dökülmemesi için teslim olur..

Kuzey Vietnam komutanı Bui Tin şehire girerken şu tarihi cümleyi sarf eder. Kardeşlerim, Korkmanızı gerektiren bir şey yok. Bu savaşın tek kaybedeni Amerika’dır.

Saygon, Kuzey Vietnam’ın son işgal ettiği ve birleşik Vietnam’ı kurduğu yerdir. Bir kaç gün içinde şehrin adının da Ho Chi Minh olduğu ilan edilir.

30 Nisan, Reunification, yani yeniden birleşme günü, günümüzde de Vietnam’da milli bayram olarak kutlanılmaya devam etmektedir.

Maalesef Amerikan büyükelçiliğinde bulunan evrakların hepsi yok edilememiştir. Saygon’un ele geçirilmesi sonrasındaki 3 sene içinde yani 1978’e kadar büyükelçilikteki listelere ve kayıtlar incelenerek ülkeden kaçamamış yaklaşık 30 bin Amerikan işbirlikçisi ve ailesine ulaşıldığı ve bunların hepsinin katledildiği kabul edilmektedir.

Bu ağır baskıdan bıkan halk 1978 sonrası buldukları küçük tekneler ve ya sallarla ülkeden kaçma yarışına girerler. İnsanlar derme çatma teknelerle ülkeden kaçıp Hint Okyanusuna açılırken fırtınalar, salgın hastalıklar ve korsanlarla uğraşmak zorundadırlar. Öyle ki yolda denize, hava şartlarına ve korsanlara yem olan bu göçmenlerden yaklaşık 400 bininin yolda öldüğü vasayılmaktadır. Bu bazen haftalarca denizde kalan ve sayısı 1979’da her ay ortalama 25 bin kişiye kadar ulaşan göçmenlere Boat People, yani Bot İnsanları ismi takılmıştır.

Vietnam’la ilgili diğer yazılar için tıklayınız