SİHLER VE KUTSAL ALTIN TAPINAK

‘’Altın Tapınak’’ olarak da bilinen Sri Harmandir Sahib, Tanrı’nın tapınağı olan Hari’ye (Tanrı adı) göre, adeta güzelliği ve altın kaplaması nedeniyle bu esere adını verir. Dünyanın dört bir yanındaki Sih’ler günlük olarak Sri Amritsar’ı ziyaret etmek ve Ardas’taki Sri Harmandir Sahib’de saygı görmek istiyorlar.

Guru Arjan Sahib (Beşinci Nanak) Sihler için merkezi bir ibadet yeri oluşturma fikrini düşünmüş ve kendisi Altın Tapınak’ın mimarisini tasarlamıştır. Daha önce kutsal mekanı planlayarak üçüncü Nanak olan Guru Amardas Sahib tarafından mimarisi başlatıldı ancak Baba Budha Ji gözetiminde Guru Ramdas Sahib tarafından idam edildi. Site için arazi, önceki Guru Sahibs tarafından yerli köyler bedelsiz olarak satın alındı. Bir kasaba yerleşimi kurma planı da yapıldı. Bu nedenle Sarovar ve kasaba üzerindeki inşaat çalışmaları 1570’de eş zamanlı olarak başlamıştır. Her iki projedeki çalışmalar 1577’de tamamlanmıştır.

Arazi, yerli Zamindarlardan ödeme yaparak Guru Ram Das Sahib tarafından satın alındı. Yapım işi doğrudan Guru Arjan Sahib’in kendisi tarafından denetlendi ve Baba Budha Ji, Bhai Gurdas Ji, Bhai Sahlo Ji ve daha pek çok Sih tarafından desteklendi.

Hindu geleneklerine uygun üst düzey bir yapı inşa etmenin aksine, Guru Arjan Sahib alt kattı inşa etti ve Hindu Tapınakları’nın giriş ve çıkış için sadece genelde bir geçidi olsa da aksine Guru Sahib dört taraftan dört geçit açtı. Böylece yeni bir inanç sembolü olan Sihizm’i yarattı. Guru Sahib; kast, inanç, cinsiyet ve din ayrımı yapılmaksızın her insana ulaştı. Şimdi Sih Devleti’nin de bir hac merkezi olmuştur.

Altın Tapınak Amritsar Sri Harmandir Sahib, 21 metrelik bir  yüksekliğe sahiptir. Her biri Doğu, Batı, Kuzey ve Güney’de olmak üzere dört kapısı vardır. Darshani Deori (kemer), kaya yolunun kıyı ucunda duruyor. Kapı bölmeleri sanatsal bir tarzla bezenmiştir. Sri Harmandir Sahib’in ana binasına giden geçit veya köprüye açılıyor. Köprü, 13 metre genişliğindeki ‘Pardakshna’ (çevredeki yol) ile bağlantılıdır. Ana tapınağın etrafında dolaşır ve ‘Har ki Paure’ (Tanrı adımları) yoluna açılır. “Har Ki Pauri” nin birinci katında Guru Granth Sahib’in sürekli okuması olmaktadır.

Altın Tapınak’ın temel yapısı, teknik açıdan olduğu gibi işlevsel olarak da üç katlıdır. Köprüye bakan cephe, tekrar tekrar kıvrımlı kemerlerle süslüdür.

Birinci katın üst kısmında küçük bir kare oda vardır ve buranın da üç kapısı var. Guru Granth Sahib’in düzenli bir şekilde okunması burada da yapılmaktadır. Bu odanın zirvesinde, tabanda ters çevrili lotusu rahatlatan lotus petal motifli, eğimli “Gumbaz” (kubbe) duruyor.

Altın Tapınak’ın mimarisi, Müslümanlar ile Hindular’ın yapım işi arasındaki benzersiz bir uyum sergiler ve bu dünyanın en iyi mimari örnekleri olarak kabul edilir. Bu mimarinin Hindistan’da sanat tarihinde bağımsız bir Sih mimarlık okulu yaratması kaçınılmazdır.

Yazan: SUNA BAYKAM

Hindistan ile ilgili diğer yazılar için tıklayınız