Taşkent Hakkında Bilinenler Ve Az Bilinenler

Taşkent 500 metrelik bir rakımda yer alır.
Günümüzde yaklaşık 3 milyonluk nüfusu ile Orta Asya’nın en kalabalık şehirlerinden biridir.
Eski Sovyet Cumhuriyetleri içinde Moskova, Saint Petersburg ve Kiev’den sonra dördüncü büyük şehirdir.
1888’den beri bölgenin resmi başkenti olarak kabul edilmektedir.
2016 yılında 2208. Kuruluş yıldönümünü kutlamıştır.
Şehir için Taşkent adı ilk defa 11. Yüzyılda matematik ve astronomi konusunda uzman Biruni ve işk Türkçe sözlük Divan-ı Lügat-it Türk’ün yazarı Kaşgarlı Mahmut tarafından kullanılmıştır.
Dünya Savaşı sırasında sığınan Rus mülteciler korundukları ve doydukları bu şehire “Ekmek Şehri” adını vermişler.
Halk arasında “Doğunun Kapısı” adı da kullanılmaktadır.
1966 yılında yaşanan büyük deprem felaketinden sonra Rus şehir planlamacıların en ince alt yapı detayına kadar hesaplayıp inşa ettiği şehirde geniş yollar, büyük parklar, büyük yerleşim binaların yapım aşamasında çalışmak üzere bütün Sovyetler Birliğindeki işsizler toplanıp bu şehre gönderilmiştir.
Şehri sulayan Anhor isimli kanallardan birinin yanında bulunan parkta 1966 depreminin 10. Yılı anısına yaptırılan “Cesaret Anıtı” görülebilir. Anıtta ailesini korumaya çalışan bir Özbek erkeğinin önünde ikiye bölünmüş mermer bir blok üzerine yerleştirilmiş deprem anında durmuş bir saat yer almaktadır. Ayrıca heykeli çevreleyen panolarda deprem sonrası yeni Taşkent’in kuruluşu ve depremin izlerini silme çabaları görülebilmektedir.
Bu deprem sonrası şehirde Orta Asya’nın ilk metro sistemi yapılmıştır. 1977 yılında çalışmaya başlayan bu metro sistemi 2011 yılında Kazakistan’ın Almatı şehrinde açılan metro hattına kadar Orta Asya’da ki tek metro sistemi olarak kalmıştır.
38 kilometrelik bu metro sisteminin her istasyonu Özbek sanatçılar tarafından değişik bir tarzda dekore edilmiştir. Bu istasyonlar içinde en ünlüsü bir uzay yolculuğunu anlatan Kozmonavtov istasyonudur.
12 hektarlık bir alanı kaplayan şehir merkezindeki Lenin meydanı, 1991 yılında bağımsızlık sonrası Mustakillik ya da tam Türkçesi ile Bağımsızlık meydanı adını almıştır. Havuzlarla süslü alanın ortasında bulunan Lenin heykeli de bu tarihte Bağımsızlık anıtı ile değiştirilmiştir.
Havuzları süsleyen 16 kolonluk takın üstünde bulunan leylekler refah ve mutluluğu, üzerinde Özbek haritası bulunan dünyayı simgeleyen bağımsızlık heykelinin dibinde kucağında bebek tutan mutlu kadın heykeli ise Ana Vatan’ı sembolize etmektedir. 1 Eylül bağımsızlık günü kutlamaları her yıl bu meydanda yapılır.
Dünya Savaşı sırasında, Ruslar ve Ukraynalılardan sonra en çok kaybı veren Özbekler, parkın bir diğer köşesinde sönmeden yanan ateşe bakan üzgün kadın heykeli ile bu kayıplarını anmaktadır.
Meydanı çevreleyen binalar hükumet binaları ve bakanlıklardır.
İnşaatı 1979 yılında başlayıp 1981 yılında tamamlanan televizyon kulesi, Orta Asya’nın en yüksek yapısıdır. 375 metre yüksekliğindeki kule 9 büyüklüğünde depreme dayanacak şekilde inşa edilmiştir. Televizyon, radyo, telefon iletişimi ve meteoroloji istasyonu olarak kullanılır. Giriş ücreti ödeyerek döner restoranda yemek yiyebilir ya da en tepeden şehrin manzarasını izleyebilirsiniz.
Taşkent Özbekistan’da ekmekleri en ünlü şehirdir. Ortası tandır fırınına yapıştırıldığı için ince çevresine doğru kalınlığı artan ekmeklerin ortasında ayrıca ustasını tanımlayan mühür yer alır. Timurlenk seferlerinde askerler savaşılan topraklarda yabancılık çekmesin diye un ve fırıncı ustalarını savaşa götürdüğü anlatılır.
Amir Temur Meydanı, 1402 yılında Yıldırım Bayezid’e karşı Ankara savaşı galibiyetiyle bizim tarih kitaplarımıza geçmiş, Anadolu’yu kasıp kavurmuş Aksak Timur’un ya da Timurlenk’in at üzerinde oldukça ihtişamlı bir heykeli ile süslüdür. Bronz heykelin altında Timur’un ünlü sözü “Güç Adalettedir” 4 dilde yazmaktadır.
Timur, Özbekçe Temur, demir anlamına gelmektedir. Amir, komutan demektir. Genç yaşta ayağına ok isabet ettiği için sakat kalmış düşmanları onu aşağılamak için kendisine Moğolca topal anlamına gelen “ lenk” lakabını taktığından Timurlenk olarak anılmıştır.
1966 depreminde ayakta kalabilmiş nadir binaları bu park çevresinde görebilirsiniz.
Meydanın karşısındaki 19. Yüzyılda yapılmış hukuk fakültesi ve 1947 yılında yapılmış Taşkent’in sembolü saat kulesi bu binalardan bir kaçıdır.
Amir Temur meydanının en etkileyici binası, 2009 yılında uluslararası etkinlik ve organizasyonlar için yapılmış Forumlar Sarayı’dır. 10 bin metre karelik bir alanın üzerinde kolonların taşıdığı 47 metrelik kubbe büyük bir leylek heykeli ile biter.
Her ne kadar burada Türkçe değil Özbekçe deniyor olsa da, Farsça ‘ya karşı Türkçeyi yazın dili olarak benimsemiş önemli şair Ali Şir Nevai onuruna 1947 yılında, Lenin’in mozolesini ve Moskova metrosunu da tasarlayan ünlü mimar Suşev tarafından yapılan tiyatro görülmeye değer binalardan bir diğeri.
Hast ya da Hazreti İmam meydanı Taşkent’in adeta dini merkezi ve şehrin en az Sovyet etkisini göreceğiniz bölümüdür. Kuran ve Hadis bilgini Hazreti İmam’ın türbesinin yanındaki meydanda bulunan, 1529 ve 1563 yılları arasında Taşkent valisi Timur’un torunlarından Barak Han tarafından Semerkant’lı ve Buharalı ustalara yaptırılan Barak Han medresesi oldukça etkileyicidir. Medresenin içinde Hz. Osman’ın okurken öldürüldüğü için üzerine kanının sıçradığı Kuran da bulunmaktadır. Bu Geyik derisine yazılmış Kuran Topkapı sarayındaki ile birlikte dünyadaki en eski 2 Kuran’dan biridir.
Meydanda bulunan İslam enstitüsü tüm Orta Asya Müslümanlarının ruhani lideri olan Müftünün bulunduğu idari merkezdir. Gene bu kompleks içindeki Hazreti İmam Camii ya da bir diğer adıyla Cumaa Mescidinin ana binadan ayrık 54 metrelik dev minaresi ile mavi kubbeleri oldukça uzaktan görülmektedir. Camiinin bahçesinde serbestçe dolaşan halk ile dost leylekler alışık olmadığınız fotoğraflar çekmenize imkân vermektedir.
Taşkentlilerin buluşma noktası “Çarşu Pazarı” şehrin bir diğer ilgi çeken noktasıdır. Farsça kavşak, dört yol anlamına gelen Çarşu kelimesi ile bildiğimiz pazarın bir araya geldiği iki katlı büyük bir kubbenin altındaki çok düzenli pazar yeri ve etrafına yayılmış bölümler mutlaka görülmeye değer.